ABD Başkanı Trump’ın tarifeleri küresel ticareti yeniden dizayn edecek. Türkiye görece düşük tarife oranıyla rakiplerine göre daha avantajlı konumda. 5 alanda ülkemizin önünde fırsat penceresi açılabilir
ABD Başkanı Donald Trump ikinci döneminde yeniden ticaret savaşlarının fitilini ateşledi. Günlerdir piyasalar 185 ülkeye getirilen yüzde 10 ila 50 arasındaki ek gümrük vergisinin etkilerini konuşuyor. Peki Trump neden küresel ticareti ateşe atacak bir hamle yaptı? Amaç, ABD’nin ticaret partnerlerine olan dış ticaret açığını azaltıp, yerli üretimin özendirilmesi… Trump yönetimi, tarife artışlarıyla yılda yaklaşık 700 milyar dolara yakın gelir elde etmeyi, bu şekilde uygulamayı planladıkları vergi indirimlerini finanse etmeyi amaçlıyor. Yüzde 10’luk “evrensel” gümrük vergisinin gelir vergisi indirimleriyle birlikte 728 milyar dolarlık bir ekonomik büyüme ve 2.8 milyon ek istihdam sağlayacağı öngörülüyor. Ancak tarifelerin ithalat maliyetlerini artırarak tüketici fiyatlarını yükseltmesi ihtimali var. Bu da ABD’de enflasyonu ve büyümeyi etkileyebilir. ABD’de tarife gündeminin Merkez Bankası’nın (Fed) faizlerini düşürmesini geciktirme ihtimali de var. Ancak Trump bu konuda da ön alarak Fed Başkanı Jerome Powell’a ‘faiz oranlarını düşür’ baskısına başlamış durumda…
TÜRKİYE DÜŞÜK VERGİ ORANINDA
Trump yönetiminin tarifeleri ülke bazında farklılık gösteriyor. Dış ticaret açığına göre tarife belirleyen ABD, Avrupa Birliği’ne yüzde 20, Çin’e yüzde 34, Vietnam’a yüzde 46, Tayvan’a yüzde 32, Japonya’ya yüzde 24 ve Hindistan’a yüzde 26 tarife getirdi. Rusya, Küba, Belarus ve Kuzey Kore gibi ülkeler karşılıklı tarifelere tabi olmadı. Peki tarifelerden Türkiye’nin payına düşen ne? Türkiye, İngiltere, Brezilya, Avustralya, Birleşik Arap Emirlikleri, Yeni Zelanda, Mısır ve Suudi Arabistan’ın aralarında olduğu bazı ülkeler için yüzde 10 gümrük vergisi uygulanması öngörüldü. Böyle bakıldığında, Türkiye bu işten negatif anlamda en az etkilenecek ülkelerin başında geliyor. Bu durumun Türkiye’ye bazı avantajlar sağlaması olası…
1- ALTERNATİF TEDARİKÇİ OLABİLİRİZ
Türkiye, yüzde 10’luk gümrük vergisi ile kendine rakip diğer ülkelere göre avantaj elde etti. Bu, Türkiye sanayisine yarayabilir. ABD ithalatçıları, kendileri açısından daha pahalı hale gelecek Çin mallarına alternatif arayacağı için Türkiye’ye fırsat penceresi açılabilir. Yani ABD için alternatif tedarikçi konumuna gelebilir. ABD’ye yapılan hazır giyim, tekstil, halı, demir-çelik, otomotiv yan ürünleri, yedek parça, tarımsal ürün, dijital yazılım ürünleri ihracatı olumlu yönde etkilenebilir. Geçen yıl yapılan ABD’ye yapılan 16.4 milyar dolarlık ihracat daha da artabilir.
2- DOĞRUDAN YATIRIMLAR ARTABİLİR
Tarifelerin getireceği bir diğer sonuç da Türkiye’ye gelebilecek doğrudan yatırımlardaki artış olabilir. Güney Kore, İtalya, Fransa, Cin, Japonya, Hindistan, Vietnam gibi rekabet içinde olduğumuz ülkelere uygulanan tarifeler neredeyse Türkiye’nin 2.5 katı. Dolayısıyla Çin gibi ülkelerin Türkiye’ye yatırım yapması ve bu yolla ABD’ye ihracatını artırmaya çalışması beklenebilir. BRICS ülkeleri de Türkiye ile işbirliğini artırıp, yatırımlarını ülkemize kaydırmayı planlayabilir. Keza, Avrupa Birliği ülkeleri de Türkiye’ye yatırım yaparak yüzde 10 daha az vergi ödeyip, ABD’ye ihracat yapma imkânını kullanabilir. Bu da Türkiye’de 2024’te 11.3 milyar doları bulan uluslararası doğrudan yatırımların katlanması, Türk vatandaşları için de yeni istihdam fırsatlarının doğması anlamına gelir.
3- GÜMRÜK BİRLİĞİ FIRSATI DOĞABİLİR
Tarifeler, ticari işbirlikleri ve koridorların yeniden yapılanmasında da Türkiye’nin cazibesini artırabilir. Özellikle Avrupa, Güney Doğu Asya ve Latin Amerika ülkelerinden yeni işbirliği çağrıları gündeme gelebilir. Yeni sürecin, Türkiye ile AB arasında bir süredir askıda kalan Gümrük Birliği Anlaşması’nın yenilenmesi sürecini hızlanması da olası. Türkiye, uzun zamandır Gümrük Birliği’ni güncellemek istiyor. Gümrük Birliği, sadece sanayi ürünlerini ve işlenmiş tarım ürünlerini kapsıyor. Ayrıca AB, üçüncü ülkelerle ticaret anlaşmaları yaparken Türkiye’nin görüşlerini dikkate almıyor. Türkiye ise bu anlaşmalara uymak zorunda kalıyor.
4- 4.7 MİLYAR $ AVANTAJ
Trump’ın ticaret savaşları adımları, önümüzdeki dönemde dünya ekonomisi ve küresel ticareti yavaşlatma potansiyeli taşıyor. Bu durum, petrol ve emtia fiyatları üzerinde aşağı yönde baskıyı arttıracak. Nitekim bunun etkileri şimdiden görülmeye başlandı. Brent petrolün varil fiyatı yüzde 4’e yakın değer kaybederek 63.2 dolarla 4 yılın dibine indi. 2 Nisan’da 75 dolar olan petrolde düşüş yüzde 16’ya ulaştı. Petrol fiyatlarındaki 1 dolarlık düşüş Türkiye’nin enerji maliyetlerini yaklaşık 400 milyon dolar azaltıyor. Petrolde 2 Nisan’dan bu yana yaşanan düşüşün Türkiye’ye katkısı 4.7 milyar dolara ulaştı. Ayrıca petroldeki yüzde 10’luk düşüş ayrıca enflasyonda da 0.5 puana yakın azaltıcı etki yapıyor.
5- EURODA YÜKSELİŞ İHRACATÇIYA YARAR
Trump’ın tarife açıklamalarının ardından değer kazanan euro, Türk ihracatçısına da olumlu yansıyacak. Euro, dolar karşısında 1.09 seviyesini aşarak 6 ayın en yüksek seviyesine çıktı. Türkiye’nin ihracatında dolar ve euro yüzde 46-47 dolayında paya sahipken, ithalatın yüzde 65’i dolar, yüzde 28’i euro cinsinden yapılıyor. Euronun son dönemki yükselişi ihracatçı ve turizmci için büyük bir avantaj oluşturuyor. Kurdaki yükselişin sınırlı kalması enflasyona da olumlu yansıyacak. Dolardaki yüzde 1’lik artış, ÜFE’de 0.4 puana yakın artışa neden oluyor.
HANGİ SEKTÖR AVANTAJLI?
ABD’nin mal ithalatı 3.1 trilyon dolar civarında. En fazla ithalatı Çin, Meksika, Kanada, Japonya, Almanya, Vietnam, Güney Kore, Tayvan, Hindistan’dan yapıyor. Türkiye dış ticarette net ithalatçı pozisyonda. Tarifeler ne getirir?
Elektronik: ABD’nin bu alanda en çok ithalat yaptığı ülke Çin. Onu Güney Kore ve Vietnam dizliyor. Türkiye’nin ABD’ye yaptığı elektrik ve elektronik ihracatı 2024’te yaklaşık 774 milyon dolardı. Türkiye, kablo, jeneratör, motor gibi teknik kalemlerde üretim gücünü kullanıp, alternatif olarak öne çıkabilir.
Otomotiv: Trump yönetimi ithal otomobiller ve otomobil parçaları için yüzde 25 tarife uyguluyor. Bu, özellikle Avrupa Birliği, Japonya ve Güney Kore gibi ülkelerin ihracatını etkiliyor. Tarifeler, AB’nin ABD’ye yaptığı otomotiv ihracatını ciddi anlamda etkileyebilir. AB, Amerika’ya ihraç edemediği otomobili kendi iç pazarına yönlendirdiğinde, Türk otomotiv sektörünün Avrupa’ya ihracatı bu süreçten etkilenebilir.
Tekstil-Hazır Giyim: ABD, giyim ve ayakkabı ithalatında Asya ülkelerine bağımlı. Tarifelerle Asya ülkelerinden gelen ürünler yüzde 45-50 pahalı hale gelecek. Özellikle Vietnam, Kamboçya, Çin, Bangladeş gibi ülkelerin rekabet gücünün yüksek tarifeler nedeniyle azalması kaçınılmaz görünüyor. Türkiye avantajı ele geçirebilir.
Mobilya: ABD’nin mobilya ithalatının yüzde 60’ı Vietnam ve Çin’den geliyor. Asya dışındaki başlıca tedarikçiler olan Meksika ve Kanada. Asya ülkelerine uygulanan yüksek gümrük tarifeleri Türkiye’nin ABD pazarında önünü açabilir.
Kimya: 2024’te Türkiye, 30.8 milyar dolar değerinde kimya ihracatı gerçekleştirdi. Özellikle Türkiye’ye uygulanan düşük gümrük vergileri, Türk kimya ürünlerinin ABD’de daha rekabetçi hale gelmesini sağlayabilir.
ŞİMŞEK: TÜRKİYE’YE ETKİSİ SINIRLI KALACAK
HAZİNE ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, küresel düzeyde gündeme gelen yeni ticaret tarifelerinin Türkiye ekonomisine etkisinin sınırlı olacağını belirtti. Ankara’da IV. Tarım Orman Şurası “Tarım Ekonomisi Atölyesi” programında konuşan Şimşek, “İhracatın kural bazlı ülkeler dışında kalan önemli bir kısmı bu tür coğrafyalara olduğu için dış ticaretteki korumacılığa karşın bize benzer ülkelere göre göreceli olarak daha az etkileneceğiz. Türkiye’nin ihracata bağımlılığı benzer ülkelere göre düşük. GSYH’mizi üretirken ihracat bazlı değil, iç talep bazlı gitmişiz. Bize yansımaları başka ülkelere göre daha sınırlı olacak, çünkü bizde belirleyici olan iç pazardır. Bizim ABD ve AB dışı toplam 54 ülke ile serbest ticaret anlaşmamız var, ihracatı yüzde 68’i bu ülkelere gidiyor. İhracatımızın yüzde 80’inden fazlası yakın ve dost ülkelere gidiyor. Petrol fiyatları son gelişmelerden dolayı çöktü. Petrol fiyatları bu seviyelerde kalırsa Türkiye’nin bu sene cari açık konusunda sıkıntısı olmayacak. Türkiye petrol ve doğal gaz düşüşlerinde olumlu etkilenecek ülkelerin başında olacak” dedi.
.